درختان بومی و محلی میناب

گاروم زنگی، نام درختی گرمسیری و میوه دار است که در استان‌های ساحلی جنوب ایران هم‌چون هرمزگان و بوشهر می‌روید. این درخت بومی جنوب آسیا (هند، بنگلادش و ...) تا گینه نو و شمال استرالیا است.

این درخت تا ۳۵ متر رشد می کند که در جنوب ایران بین ۵ تا ۸ متر دیده می‌شود‌. برگ این درخت پهن و بزرگ است و در فصل پاییز به رنگهای پاییزی در آمده و می‌ریزند، این درخت در اواخر تابستان تا اوایل پاییز ثمر می‌دهد.

میوه این درخت لوزی شکل و تقریباً بزرگ است و بین ۵ تا ۷ سانتیمتر درازا و ۵٫۳ تا ۵ سانتیمتر پهنا دارد.

مغز این میوه ارزش خوراکی فراوانی دارد و دارای انواع مواد معدنی، ویتامین‌ها، کربوهیدرات و ۱۶ درصد روغن است.

این میوه ارزش دارویی بسیار زیادی دارد و در کشورهای گوناگون از برگ‌ها و و پوست درخت گارم زنگی به شکل گسترده‌ای در پزشکی استفاده می‌کنند، به عنوان مثال در کشور تایوان برگ‌های افتاده درخت را در درمان بیماری های جگر مؤثر می‌دانند و در سورینام برای درمان اسهال و اسهال خونی، برگ‌های درخت گارم زنگی را مانند چای دم می‌کنند و می‌خوردند، همچنین از برگ‌های آن برای ضدعفونی آکواریوم‌ها استفاده میشود.

ویژگی ظاهری آن ایجاد طبقات مدور از شاخ و برگ است. شاخه‌های این درخت در فاصله‌های معینی از طول تنه به صورت افقی در همه جهات رشد می‌کنند و یک طبقه از تاج درخت را تشکیل می‌دهند.

این ویژگی نمایی شبیه به چتر چند طبقه به درخت می‌دهد. در همه کشورهای محل رویش به خاطر زیبایی و سایه دار بودن به عنوان درخت زینتی در مناطق شهری کاشته می‌شود. چوب درخت گارم زنگی سرخرنگ، محکم و در مقابل آب بسیار بادوام است. میوه درخت گارم زنگی نخست سبزرنگ و کال است، میوه‌های آن در دو رنگ زرد و قرمز وجود دارد که میوه قرمز ترش مزه و میوه زرد شیرین است. میوه آن مانند انبه گوشت زیادی نسبت به هسته ندارد، اما بسیار خوش طعم است. هسته بزرگ لیف پوشیده‌ای هم دارد که دارای مغز خوردنی است.

در بعضی از مناطق به آن درخت لوز میگویند.

لوز واژه‌ای عربی به معنای بادام است. در مناطق رویش معمولاً این درخت را بادام (نوعی بادام) نامگذاری کرده‌اند. نام انگلیسی آن بادام گرمسیری (Tropical Almond) است. این نامگذاری به خاطر شباهت ظاهری میوه این گیاه با بادام و نیز مغز خوردنی آن است که از نظر شکل و مزه شبیه به مغز بادام می‌باشد. گفتنی است نام این درخت در زبان تلوگو (سومین زبان بزرگ هند) بادام چتو (Badam chettu) و در زبان فرانسوی (Badamier)است که هر دو برگرفته از زبان فارسی است.

 ................................................................................................................................

درخت جم (جمبو):

“جم”نام درخت میوه دار و همیشه سبزی است که در شهرها و مناطق ساحلی جنوب ایران می‌روید.

درخت جم از جمله درختان سریع‌الرشد است که در دو سالگی می‌تواند به بلندی بیش از سه متر برسد. در هند این درخت تا سی متر ارتفاع پیدا می‌کند، ولی در جنوب ایران معمولاً به بلندی ۷ تا ۱۴ متر دیده می‌شود. این درخت بیش از صد سال عمر می‌کند. منطقه رویش این گیاه از ساحل دریا تا ارتفاع ۱۸۰۰ متر از سطح دریا است ولی از ارتفاع ۶۰۰ متر به بالا میوه نمی‌دهد.

از آنجا که درخت جم تاج و منظره زیبایی دارد در بسیاری از مناطق رویش به عنوان درخت زینتی و سایه دار استفاده می‌شود. چوب آن محکم است و در مقابل آب استقامت زیادی دارد. در برخی کشورها از چوب جم برای ساخت تراورس و وسایل و ابزارالات کشاورزی و روستایی و نیز سوخت استفاده می‌شود. از پوست این درخت به خاطر داشتن ۸ تا ۱۹ درصد تانن در صنعت چرم‌سازی استفاده می‌شود. گل‌های این درخت نیز مورد علاقه زنبورهای عسل است و به همین خاطر در صنعت زنبورداری موثر می باشد.

درخت جم ، بومی کشور های هند، سریلانکا ، بنگلادش و اندونزی است و در نواحی ساحلی وگرمسیری دنیا کشت می شود .

در جنوب ایران این درخت در ماه‌های تیر و مرداد ثمر می‌دهد. میوه رسیده جم سیاهرنگ است و به شکل و اندازه زیتون و یا کمی بزرگتر است. میوه جمبو که به صورت خوشه‌ای است، نخست کوچک و سبز است رفته رفته بزرگتر و سرخرنگ می‌شود و سپس به رنگ سیاه در می‌آید. میوه جم هسته بزرگی دارد که سخت نیست. بخش خوردنی آن نرم و آبدار است . جم کال گس و ترش است ولی میوه رسیده شیرین و کمی ترش است.

میوه رسیده جم محتوی گلوکز و فروکتوز است که اشکال عمده‌ای از قند به شمار می‌روند. این میوه حاوی ویتامین ‏C‏ و ‏A، ریبوفلاوین، اسیدنیکوتین، کولین، اسیدفولیک، اسیدمالیک، سدیم، پتاسیم، کلسیم، فسفر، منگنز، روی و آهن است.

پوست میوه جم موجب افزایش کارآیی دستگاه گوارش ، کبد و تنظیم ضربان قلب می شود .

 میوه جم خاصیت سوءهاضمه،ضد نفخ و اشتهاآورنیز دارد. و برای تهیه شیرینی و مربا نیز استفاده می شود.

سرکه جم به علت خوش رنگ و معطر بودن کاربرد فراوانی دارد . هسته‌ میوه جم در درمان و کنترل بیماری قند (دیابت) مؤثرند.

این میوه  در استان هرمزگان طرفداران زیادی دارد و در اکثر شهرستان های این استان کشت می شود.

در ادیان بودایی و هندی درخت جمبو مقدس و محترم است و افسانه‌های زیادی درباره آن وجود دارد.

..................................................................................................................................

گواوا(زیتون محلی):

گواوا؛ درختچه ای همیشه سبز با برگ های متقابل دراز و بیضی شکل از خانواده میرتاسه است.
برگ های این گیاه کرک دار است و تنه آن از پوست متمایل به سبز یا قهوه‌ای متمایل به قرمز پوشیده شده است.

این گیاه ریشه ای عمیق و پرپشت دارد و زمان گلدهی آن ماه های بهمن و اسفند است با گل هایی به رنگ سفید و معطر.این گیاه اوایل بهمن ماه به گل می نشیند.

درختچه گواوا بومی آمریکای حاره و نیمه حاره است و در آمریکای مرکزی، پرو و برزیل نیز می روید.

این گیاه سال ها قبل به ایران وارد شد و در شمال و عمدتا در جنوب ایران رشد و تکثیر پیدا کرد.

درخت گواوا قدرت تحمل همه نوع آب و هوایی به جز یخبندان شدید را دارد و هندوستان بهترین منطقه برای کشت آن شناخته شده است.

میوه آن به انار کوچک و زیتون شباهت دارد، به همین سبب بومیان آن را زیتون محلی می نامند.

رنگ گوشت میوه؛ قرمز، سفید یا زرد است و مزه میوه رسیده ˈشیرین، ترش و یا ملسˈ با بویی مطبوع است.

میوه گواوا دارای انواع ترپنوئیدها، اسانس، روغن فرار و تانن است. این میوه با مقدار زیادی آب حاوی پروتئین، چربی، هیدرات کربن، کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، ویتامین‌های آ، ب، ایبوفلاوین و ویتامین ث نیز است.
از تمام قسمت های این گیاه و نیز میوه های جوان و نارس آن به عنوان داروی ضداسهال استفاده می شود.

گیاه گواوا در شهر‌های میناب، رودان، چابهار، تیس، دشتیاری، راسک، باهوکلات، سرباز و نیز کنارک رشد و پرورش می یابد.

...................................................................................................................................

چیکو:

چیکو نام یکی ازمیوه های گرمسیری با پوستی قهوه‌ای و مزه‌ای شیرین است. مزه آن نوعی شیرینی خاص است اما اگر میوه آن نرسیده باشد همچون خرمالو بسیار گس می‌باشد..

درخت چیکو ، بومی کشور مکزیک و آمریکای مرکزی است که در نواحی گرمسیری دنیا کشت می شود .

درخت چیکو در استانهای سیستان و بلوچستان و هرمزگان  کشت شده و شرایط آب و هوایی ومحیطی لازم برای رشد را دارد.

چیکو دارای کلسیم ، فسفر، آهن ، ویتامین ث ، پروئتین ، چربی و کربوهیدرات و داروی نیرو بخش و تب بر شناخته شده است و جوشانده پوست درخت آن در درمان اسهال و مالاریا مؤثر است.

میناب رتبه نخست را در تولیدچیکو در هرمزگان را دارد وبه نوعی رکورددار است.

روستای دمشهر ، تمیک ، نوبند، تلنگ ،کریان و دودو را از نقاط مهم تولید این محصول در شهرستان میناب می باشد.

فساد پذیری میوه چیکو در هوای گرم و نبود وجود صنایع بسته بندی و فرآوری از مهمترین مشکلات باغداران چیکو است.

 .................................................................................................................................

انبه:

انبه میوه‌ای گرمسیری و گیاه آن از سرده های تیره پسته ایان است. خاستگاه انبه شبه قاره هند،پاکستان، بنگلادش و آسیای جنوب شرقی است. این درخت امروزه در بسیاری از کشورهای گرمسیری پرورش داده شده و در سراسر دنیا صادر می‌شود. میوهٔ انبه علاوه بر مصرف خوراکی، آشپزی و آبمیوه گیری، به عنوان طعم دهنده،رنگ دهنده و عطر کاربرد دارد. برگ‌های درخت انبه نیز مورد استفاده‌های زینتی قرار می‌گیرد.

انبه در ایران:

شهرستان میناب ، مقام اول تولید انبه در استان را داراست ، روستاهای شهوار، تمبانو ، دهوسطی ، فخرآباد ، گلشوار و بازیاری از نقاط مهم تولید انبه هستند.

انبه میناب دو نوع محلی و خارجی است که ارقام محلی شامل آلمهتری ، خیاری ، کلانفر ، کلک سرخ و هلیلی و ارقام خارجی شامل سندری و لانگرا می باشد.

برداشت انبه رسیده و تازه خوری آن از نیمه دوم خردادماه شروع و تا پایان شهریور ادامه دارد.

معمولا 30درصد محصول انبه استان بصورت نارس برای تهیه ترشی و تازه خوری برداشت می شود.